Најпознатите легенди за Бања Лука – Сафикада, Ферхадија и имињата на градските населби

Градот не го чинат само улици, згради и река – туку и приказните што ги раскажува.

Бања Лука, сместена покрај реката Врбас, ја чува својата душа преку легендите што се пренесуваат од генерација на генерација. Некои се базирани на вистински настани, а други се создадени од народната фантазија – но сите заедно ја формираат културната суштина на градот.

Во продолжение ви раскажуваме две легенди кои станале симболи на љубовта, мудроста и почитта кон традицијата.

Легендата за Сафикада – Љубов посилна од смртта

Постојат приказни кои градовите ги чуваат како богатство. Во Бања Лука, тоа е дефинитивно приказната за Сафикада – млада девојка чии чувства кон еден војник станале симбол на верност, болка и вечна страст. Сафикада не е само лик од легенда – таа е дел од градскиот идентитет, вечно потсетување дека вистинската љубов не познава граници – ни вера, ни статус, ни правила.

Според легендата, Сафикада била ќерка на богат трговец или благородничка – некои велат дека била внука на Ферхад-паша Соколовиќ. Се заљубила во војник – според едни се викал Херман, австроунгарски стражар во тврдината Кастел; други тврдат дека бил турски војник по име Омер. Без разлика на името – емоциите биле вистински.

Нивната љубов била забранета. Во време кога браковите се склучувале по договор, а емоциите биле потиснати од семејните интереси, родителите на Сафикада направиле сè за да ги разделат. Се зборува дека татко ѝ дури подмитил воена команда за да го испратат војникот далеку – во источна Босна или дури во Андалузија. Во меѓувреме, Сафикада била набрзина свршена со друг маж.

Но срцето не заборава. Кога слушнала дека нејзиниот сакан загинал во борба, донела одлука. На пладне, кога топот од тврдината Кастел го означил времето, облечена во бело застанала пред него и рекла: "Ќе ти останам верна до смрт."

Топот испукал. Нејзиното тело паднало токму таму каде што денес стои спомен-плоча – помеѓу Ферхадија и Кастел.

Ова место и денес живее. Гробот на Сафикада, како што го нарекуваат локалците, стана симбол на вечната љубов. Парови и туристи од целиот свет таму палат свеќи, оставаат рози и желби – веруваат дека духот на Сафикада уште го чува оние што љубат искрено. Мнозина веруваат дека свеќа запалена од вистинска љубов може да спои две срца засекогаш.

Во 2023 година, во Бања Лука премиерно беше прикажана операта Сафикада – доказ дека оваа приказна не е само мит, туку жива култура.

Легендата за Ферхадија и имињата на бањалучките населби

Ферхадија не е само архитектонски бисер на османлискиот период – таа е духовно и културно срце на Бања Лука, и извор на позната легенда која објаснува како некои градски населби ги добиле своите имиња.

Според официјалните записи, Ферхадија е изградена во 1579 година на иницијатива на Ферхад-паша Соколовиќ, со помош на ученици на прочуениот архитект Мимар Синан. Но, народната традиција раскажува поинаква приказна.

Главен мајстор бил Раде Неимар, градител кој претходно работел на православни цркви. Со него работеле петмина чираци: Петар, Павле, Иван, Драго и Симо. Фасциниран од убавината на џамијата, Ферхад-паша наредил мајсторите да бидат убиени – за никогаш да не изградат ништо слично на друго место.

Затворени во минарето, тие се обиделе да побегнат. Како Дедал и Икар, си направиле крила и скокнале од врвот. Легендата вели дека судбината ги расфрлила низ градот – секој паднал на различно место, кое денес го носи неговото име:

– Петар – денешен Петриќевац

– Павле – Павловац

– Иван – Ивањска

– Драго – Драгочај

– Симо, кој при падот си скршил ребро – Ребровац

Иако нема историски докази, оваа легенда преживува поради својата симболика. Таа зборува за жртва, уметничка вештина и почит кон мајсторството, кое некогаш се ценело повеќе од сè.

Денес, Ферхадија и натаму е духовен центар – и место каде што живеат приказните. Во нејзиниот двор се наоѓа тюрбето на Ферхад-паша, а пред влезот шадрванот, околу кој луѓето се собираат со векови.

По целосното уништување во 1993 година, џамијата беше прецизно реконструирана во 2016 и прогласена за национален споменик – симбол на мир и толеранција. А легендата за паднатите градители продолжува да живее – во имињата што ги користиме секојдневно, без да знаеме од каде потекнуваат.

Град што не ги заборава своите приказни

Легендите не се учат во училиште – тие се пренесуваат во шепотот на старите, во камењата на улиците, во погледите кон старите ѕидови.

Бања Лука не е само град на мостови, тврдини и споменици – таа е град од приказни. Секоја од нив – и заборавената, и недовршената – е дел од мозаикот што нè обликува.

Преку легендите ги чуваме спомените, емоциите и вредностите. Тие ѝ даваат душа на Бања Лука – град каде што традицијата живее, и секоја нова генерација ја раскажува својата верзија на старата приказна.

Знаеш стара легенда, лична приказна или спомен што заслужува да биде раскажан? Пиши ни.

Можеби токму таа ќе биде следната приказна што ќе ја раскажеме заедно.

*Споделете ја оваа содржина и помогнете им на другите подобро да ја запознаат Бања Лука!

Коментари